Thuốc tương tự sinh học đầu tiên vào thị trường Mỹ

Những thuốc là protein có cấu trúc phức tạp như filgrastim đã gây khó khăn cho việc tạo ra phiên bản generic.

Sau nhiều tranh cãi, FDA đã cho phép bán các thuốc tương tự sinh học (biosimilar) - phiên bản rẻ hơn của các thuốc sinh học đắt tiền và phức tạp được sử dụng để điều trị nhiều bệnh như ung thư hay bệnh tự miễn. Ngày 7 tháng 1, hội đồng cố vẫn của FDA đã nhất trí thông qua một thuốc của Sandoz, một nhánh về thuốc generic của Novartis, được phép thay thế cho filgrastim (Neupogen), một thuốc tăng cường miễn dịch cho bệnh nhân điều trị ung thư của Amgen of Thousand Oaks, California.

[caption id="" align="aligncenter" width="768"] Biệt dược Neupogen của AMGEN[/caption]

Các thuốc này được gọi là tương tự sinh học vì chúng bắt chước và được đặt tên theo các phân tử sinh học phức tạp được tạo ra trong tế bào sống và không thể sao chép chính xác. Việc sao chép chúng không chính xác là thách thức lớn, các khó khăn bao gồm việc tạo và đánh giá các thuốc tương tự sinh học có thể là rào cản cho các thuốc này thâm nhập thị trường. Lĩnh vực này cũng gây ra sự lo lắng của bệnh nhân, đặc biệt là việc thuốc được sản xuất như thế nào. Trong trường hợp của filgrastim, Sandoz đã gặp phải một số yêu cầu pháp lý để được chấp thuận.

Jordan Paradise, chuyên viên Luật Công nghệ tại Đại học Seton Hall - Newark, New Jersey cho biết: "Chúng tôi bắt đầu từ con số không. Còn nhiều điều chưa chắc chắn."

Không giống các thuốc thông thường - là các phân tử tương đối nhỏ được tạo ra thông qua các quá trình sinh hóa, các thuốc sinh học là các phân tử protein lớn tạo ra bởi các vi sinh vật biến đổi di truyền. Các tế bào sống có thể thay đổi về mặt hóa học các protein mà chúng tạo ra bằng cách thêm các phân thử đường phức tạp hay các hợp chất khác tại những vị trí nhất định. Dưới những điều kiện chính xác, các tế bào phát triển có thể biến đổi dấu hiệu của các thay đổi này và do đó có sự khác biệt về cấu trúc và biểu hiện của các phân tử. Kết quả là thuốc quá phức tạp và khó (gần như không thể) mô tả đầy đủ.

Bởi vì các thuốc tương tự sinh học là những bản sao không chính xác nên chúng cần phải trải qua nhiều thử nghiệm hơn các thuốc generic bình thường. EU đã đánh giá và chấp thuận nhiều thuốc tương tự sinh học trong nhiều thập kỷ qua nhưng US chưa cho phép cho đến khi luật pháp thông qua vào năm 2010. Các công ty công nghệ sinh học đã chờ đợi cách FDA đánh giá thuốc này.

Những bệnh nhân ủng hộ thuốc này hy vọng rằng giá thành sẽ giảm nhờ tăng sự cạnh tranh. Các thuốc sinh học thường đắt đỏ: các nhà nghiên cứu đã tính toán rằng điều trị ung thư đại tràng di căn với bevacizumab (Avastin) hết khoảng 75.000 USD cho mỗi năm sống thêm. Một báo cáo năm ngoái bởi Tập đoàn RAND ở Santa Monica, California, ước tính các thuốc tương tự sinh học có thể tiết kiệm 44,2 tỉ USD trong năm 2024.

Filgrastim tương đối đơn giản: đó là một protein kích thước nhỏ và không gắn thêm đường. Tuy vậy, Sandoz trình FDA dữ liệu thử nghiệm lâm sàng từ 388 bệnh nhân ung thư vú và 174 người tình nguyện khỏe mạnh để cho chỉ ra rằng phiên bản tương tự sinh học của nó chuyển hóa trong cơ thể tương tự như thuốc gốc và không kích thích đáp ứng miễn dịch.

FDA hi vọng sẽ đưa ra phán quyết cuối cùng vào tháng 5. Tuy nhiên Sandoz đã chuẩn bị bán thuốc này tại Mỹ, họ đang vướng vào cuộc chiến bản quyền với Amgen. Theo luật pháp Mỹ, Sandoz phải đưa ra chi tiết phương pháp sản xuất của họ với Amgen - một điều khoản không có ở châu Âu - để Amgen có thể xác định mọi bản quyền của họ có bị vi phạm hay không. Sandoz từ chối điều này. Paradise cho rằng đây là một tiền lệ đáng thất vọng, "chúng ta đang có một thuốc tương tự sinh học đầu tiên và chúng ta cũng có những nhà sản xuất không chịu hợp tác với nhau."

Nicholson Price, chuyên viên về luật bản quyền tại Khoa Luật - Đại học New Hampshire, Concord cho rằng đây là vấn đề liên quan một cách mơ hồ giữa các nhà sản xuất. Các hãng dược thường giữ bí mật phương pháp sản xuất của họ và việc sản xuất những thuốc phức tạp đưa đến cho họ cơ hội phong phú để có bản quyền trong kỹ thuật sản xuất và phương pháp mô tả phân tử. "Công ty thứ hai cố gắng tìm trong bóng tối điều mà công ty đầu tiên đã làm được. Tôi nghi ngờ rằng có những thuốc tương tự sinh học khác  bị cản trở bởi cả những bằng sáng chế cụ thể hay chỉ đơn giản là sự lo lắng rằng có bằng sáng chế che dấu một số điều họ không biết."

Kể cả khi một thuốc tương tự sinh học vượt qua những rào cản này, nó vẫn không thực sự rõ ràng về cách khách hàng phản ứng với một thuốc gần như giống với thuốc ban đầu. Tại một cuộc họp hội đồng chuyên gia, một số nhóm bệnh nhân bày tỏ sự ủng hộ với các thuốc tương tự sinh học và hi vọng sự giảm giá thuốc. Nhưng họ cho biết những vấn đề liên quan rằng thuốc tương tự sinh học thường có cùng tên generic với các thuốc họ muốn thay thế, điều này gây ra sự bối rối khi không biết người kê toa muốn cho thuốc ban đầu hay bản sao. Nhiều người theo dõi quá trình chấp thuận thuốc của Sandoz để biết rằng liệu FDA có cho phép thuốc này được đặt tên là filgrastim hay không.

Thành viên hội đồng James Liebmann, một bác sĩ ung thư tại Đại học Masachusetts - Worcester cho biết: "Thuốc này rõ ràng nên đặt tên là filgrastim, đặt tên theo bất kỳ thứ nào khác đều là sai lệch."

GeekyMedicine dịch (Nature)